<div class="block-wrapper" type="quote"><blockquote style="text-align: left;"><p class="quote-body">Hậu thế nhiều người gọi Đàm Thái hậu là “Thái hậu tàn ác bậc nhất sử Việt” giết con riêng chồng, hạ độc con dâu đang mang thai cũng không hề sai. Tước vị của bà là An Toàn Hoàng hậu/Hoàng thái hậu song có lẽ cả cuộc đời bà sống trong bất an và chính bà cũng gây “mất an toàn” cho nhiều người khác. Ở Thái hậu có thể nói tốt xấu đan xen, thiện ác lẫn lỗn, chính tà khó phân và thường bị mang tiếng xấu trong mắt hậu thế. Song chúng ta cũng không thể phủ nhận tình mẫu tử mà bà dành cho con trai - vua Lý Huệ Tông là có thật.&nbsp;</p><span class="quote-caption"></span></blockquote></div><div class="block-wrapper" type="image"><img src="/api/v1/media/56ba908b39c5c058f769de7335a5ee0fa798f62a04b8bcdf54a97e741ca8ab15.jpg"alt="Dam thai hau.jpg"style="max-width: 100%;"></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p><b><i>Từ con gái tướng quân tới Mẫu nghi chạy loạn</i></b></p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>An Toàn Đàm Thái hậu là Hoàng hậu của vua Lý Cao Tông, mẹ vua Lý Huệ Tông. Bà là con gái của tướng quân Đàm Thì Phụng. Tháng 3 năm 1186, bà được Lý Cao Tông sách phong làm An Toàn Nguyên phi tức người vợ nguyên phối của vua. Lúc bấy giờ Cao Tông còn nhỏ, mới 13 tuổi. Tuy sử không chép rõ về hành trạng cũng như thế lực của cha bà, song có thể thấy bà đã sớm bước vào cuộc hôn nhân chính trị khi chồng bà còn chưa thành niên. Vua Cao Tông có nhiều phi tần nhưng ngôi hoàng hậu bỏ trống tới tận 8 năm sau, năm 1194 khi Nguyên phi hạ sinh đích trưởng tử Lý Hạo Sảm (tức vua Lý Huệ Tông), bà mới được sắc phong làm An Toàn Hoàng hậu. Khác với lệ thường của các vua đời trước sớm định ngôi Thái tử cho con trưởng, vua Cao Tông không lập Lý Hạo Sảm làm Hoàng thái tử ngay, mãi tới năm 1208 vua mới sách lập hoàng tử Sảm làm Hoàng thái tử (lúc này Thái tử đã 15 tuổi). Tư liệu còn lại tuy ít ỏi, song với những sự kiện đó người viết mạo muội cho rằng vua Lý Cao Tông cũng không mấy mặn mà với mẹ con bà nên mới có sự trì hoãn việc sách lập ngôi vị Hoàng hậu và định ngôi Thái tử nhiều năm như vậy.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Sử chép vua Cao Tông lên ngôi khi mới 3 tuổi, lúc trưởng thành bắt đầu trực tiếp cầm quyền trị nước vua lại sinh ra ham mê săn bắn, chính sự pháp luật không rõ ràng, vơ vét của dân xây nhiều cung điện, bắt trăm họ xây dựng phục dịch nên trộm cướp nổi lên khắp nơi. Từ năm 1189 tới năm 1207 suốt 18 năm vua rong chơi vô độ, xây đền đài không ngớt làm cho dân chúng lầm than, cơ nghiệp nhà Lý từ đấy suy yếu. Trong những tháng ngày đó, ở cạnh người chồng là một hôn quân như vậy, Đàm Hoàng hậu buộc phải dấn thân vào cuộc chiến chốn thâm cung để đảm bảo an toàn cho địa vị của mình cũng như giành lấy ngôi vị Trữ quân cho con trai mặc dù vốn dĩ con bà đã là dòng đích. Xuất thân là con gái tướng quân, lớn lên trong gia đình nhà binh có lẽ bà đã quen đối mặt với sinh tử, đã nằm lòng quy tắc “Mạnh được yếu thua”.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Một năm sau khi ngôi vị Thái tử được định thì vua Cao Tông mắc sai lầm nghiêm trọng khi nghe lời gian thần Phạm Du, xử oan tướng Phạm Bỉnh Di khiến cho thuộc hạ của Bỉnh Di là Quách Bốc bất bình, nổi loạn, đem binh lính phá cửa Đại Thanh kéo vào nội điện để cứu chủ. Phạm Du liền giết cha con Phạm Bỉnh Di rồi cùng vua Cao Tông chạy trốn về Tam Nông (Phú Thọ). Trước tình thế loạn lạc, Thái tử Sảm cùng mẹ là An Toàn Hoàng hậu và hai em gái chạy về quê ngoại vùng Hải Ấp, Thái Bình rồi được Trần Lý, Tô Trung Từ phò tá. Quách Bốc đem quân vào nội điện thì cả vua Cao Tông và Thái tử Sảm đều bỏ trốn, liền tôn hoàng thứ tử là Lý Thầm mới 8 tuổi lên làm vua. Có thể thấy, trong lúc nguy cấp vua Cao Tông cũng chỉ kịp thoát thân mình chứ chẳng lo được chuyện an nguy của vợ con. Trước tình thế Quách Bốc tự lập vua mới, Trần Lý và Tô Trung Từ lập Thái tử Lý Hạo Sảm làm vua, tôn xưng Thắng vương. Thái tử cảm mến con gái của Trần Lý là Trần Thị Dung bèn lấy làm vợ và phong chức tước cho Trần Lý cùng Tô Trung Từ, họ Tô và họ Trần có chính danh đem quân đánh dẹp Quách Bốc. Cuối năm 1209, loạn Quách Bốc bị dẹp, Trần Lý tử trận, Phạm Du chết, Tô Trung Từ đón vua Cao Tông hồi cung. Đầu năm 1210, Cao Tông đau yếu, mới sai người đón Thái tử Sảm và Hoàng hậu cùng hai công chúa về kinh.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p><b><i>Thái hậu chuyên quyền, thẳng tay tàn sát</i></b></p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Tháng 10 năm 1210, vua Lý Cao Tông chết, Thái tử Sảm nối ngôi, tức vua Lý Huệ Tông, Đàm Hoàng hậu được tôn làm Hoàng Thái hậu. Lúc này vua Huệ Tông đã 17 tuổi. Sử chép Đàm Thái hậu là người cứng rắn, đích thân bà cùng Huệ Tông nghe chính sự, lại phong chú bà là Đàm Dĩ Mông làm Thái sư, cùng Thái hậu trông coi triều chính. Đàm Dĩ Mông là người không có học thức, lại nhu nhược thiếu quyết đoán, mọi việc do Đàm Thái hậu quyết định. Thái hậu là người chỉ nghĩ đến dòng họ và củng cố quyền lực nên không có chính sách gì đối với tình hình quốc gia mà chỉ gia tăng thế lực nhằm củng cố địa vị. Từ đó chính sự nhà Lý càng bất ổn.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Triều đại của Lý Huệ Tông là giai đoạn chứng kiến những cuộc đấu đá tranh giành quyền bính, nội chiến liên miên giữa các thế lực quan chức trong triều và cát cứ địa phương: họ Tô, họ Trần, họ Đoàn, họ Nguyễn... Để xảy ra cục diện đó cũng bởi Thái hậu chỉ chăm chăm dùng ngoại thích họ Đàm nhưng người họ Đàm không có tài năng chính trị lẫn quân sự. Đây cũng là cảnh thường thấy trong các thời vua Lý cuối triều đại, khi ấu chúa lên ngôi, Thái hậu nhiếp chính đem quyền bính giao cho ngoại thích lặp lại từ các đời vua Lý Anh Tông, Cao Tông, Huệ Tông và cả Chiêu Hoàng. Có lẽ các Thái hậu vốn đi lên từ nội chiến hậu cung để giành lấy địa vị cho mình, ngai vàng cho con lại thiếu tầm nhìn toàn cục, thiếu tài trị quốc, họ chỉ là người mẹ lo giữ ngai vàng cho đứa con còn non nớt của mình nên họ chọn dựa vào người thân tin vào người nhà để rồi trao trọng trách cho những người không đủ tài đức làm đất nước ngày càng suy vi.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Đàm thái hậu cũng vậy, để tranh giành quyền lực, để giữ ngôi quân vương, bà thẳng tay diệt trừ bất cứ kẻ nào có khả năng ngáng đường cản trở. Theo một số tư liệu (ĐVSKTT không chép sự việc này), năm 1211, <i>“Đàm Thái hậu ngờ vực Trần Tự Khánh có ý phế lập ngôi vua. Bà bèn đem ba Hoàng tử; Nhân Quốc vương, Lục hoàng tử và Thất hoàng tử con của Cao Tông với các thị thiếp khác dìm đầu chết ở sau giếng trong cung. Rồi sai đem xác cả ba người vứt ra ngoài thành. Quần thần đều sợ Thái hậu không ai dám can. Thế là ngôi vị của Huệ Tông được giữ vững mà không sợ bị phế lập</i>.” Ở một góc nhìn khác, người viết cho rằng rất có thể chính từ cái “nhân” của sự việc tàn ác này mà dẫn đến “quả” về sau vua Huệ Tông không con nối dõi, có nét tương đồng với sự kiện Thái hậu Ỷ Lan bức tử Thượng Dương thái hậu và 72 cung phi, đoạt quyền nhiếp chính về sau vua Lý Nhân Tông tuy là bậc quân vương tài đức nhưng không có con nối dõi phải lập cháu trai nối ngôi. Bên cạnh đó việc Thái hậu tàn sát các em trai của vua đã đẩy Lý Huệ Tông vào thế ông vua cô độc, không có anh em giúp đỡ và có lẽ cũng làm suy giảm lòng trung thành của tôn thất Hoàng tộc với nhà vua.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Vòng xoáy quyền lực là thứ mà một khi đã bước chân vào thì kẻ nào cũng bị cuốn theo. Đàm Thái hậu tin dùng ngoại thích họ Đàm nhà mình song rất ghét ngoại thích họ Trần nhà con dâu. Có thể bà ấy nhìn thấy nguy cơ soán ngôi vua của họ Trần song theo người viết thì phần nhiều là bà ấy thấy thế lực họ Trần ngày càng lớn vượt trội so với họ Đàm chẳng có lấy một người tài năng nên nhiều lần mưu tính diệt trừ Trần Tự Khánh. Nhưng dù Thái hậu và Vua chọn họ Đàm, ngả theo họ Đoàn hay dựa vào họ Nguyễn thì cả mấy lần đều thất bại trước họ Trần, khiến cho Thái hậu và Vua phải chạy loạn suốt mấy năm. Nhiều lần Trần Tự Khánh xin đón xa giá nhà vua nhưng Huệ Tông không đồng ý, bèn lập Huệ Văn vương, con của Lý Anh Tông làm vua mới, tôn xưng Nguyên vương song vẫn âm thầm tìm cơ hội thuyết phục Huệ Tông. Năm 1214, Trần Tự Khánh sau khi đánh thắng đối thủ, chiếm phá kinh đô, đốt sạch cung điện. Ngày Huệ Tông được Nguyễn Nộn đón về Thăng Long, vua phải dựng lều tranh để ở.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p><b><i>Khi yêu thương trở thành thuốc độc, tình mẫu tử trước bánh xe thời cuộc</i></b></p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Đầu năm 1216, Huệ Tông lại lập Trần Thị Dung (trước bị giáng xuống Ngự nữ) làm&nbsp;Thuận Trinh Phu nhân (lúc này phu nhân đã mang thai)<i>. “Đàm Thái hậu cho Trần Tự Khánh là kẻ phản trắc, thường chỉ vào Trần Thị Dung mà nói là bè đảng của giặc, bảo Huệ Tông đuổi bỏ đi; lại sai người nói với phu nhân bảo phải tự sát. Huệ Tông biết bèn ngăn lại. Đàm Thái hậu bỏ thuốc độc vào món ăn uống của phu nhân. Mỗi bữa ăn vua chia cho phu nhân một nửa và không lúc nào cho rời bên cạnh.” </i>Thái hậu vì ghét Trần Tự Khánh mà tệ bạc với Trần Thị Dung, vì yêu con trai, muốn giữ con trong tầm kiểm soát an toàn của mình mà quản hết việc triều chính, chi phối con trong mọi quyết định trị quốc và vì lo Huệ Tông bị ái tình sắc dục làm mờ mắt, bà sẵn sàng ra tay hạ độc con dâu cùng cả đứa cháu còn trong bụng mẹ. Mẫu thuẫn lên tới đỉnh điểm khi Đàm Thái hậu sai người cầm chén thuốc độc bắt Trần Thị Dung phải chết. Vua Huệ Tông ngăn lại không cho, rồi đêm ấy cùng với phu nhân lẻn đi đến chỗ đóng quân của Trần Tự Khánh. Trưởng nữ của Huệ Tông là Thuận Thiên công chúa đã ra đời trong hoàn cảnh đẻ rơi trên đường như vậy. Có thể nói ở góc nhìn của Thái hậu bà ấy làm mọi cách mình có thể để bảo vệ con. Song bà quên mất rằng bà có tình mẫu tử với Huệ Tông thì vua cũng nặng tình phụ tử với con của mình. Bát thuốc độc bà ban cho con dâu là giọt nước tràn ly, đẩy con trai dứt ra khỏi vòng tay bà để bảo vệ vợ con. Từ đấy, Huệ Tông lại dựa vào Trần Tự Khánh và họ Trần. Tháng chạp, mùa đông cùng năm đó, Lý Huệ Tông chính thức sách lập Thuận Trinh Phu nhân Trần thị làm Hoàng hậu và phong tước cho anh em họ Trần nắm toàn bộ quyền bính trong triều. Cũng từ đó Đàm Thái hậu và họ Đàm biến mất trên chính trường. Những chuyện xảy ra sau đó quả thật đã giống như nỗi lo của Đàm Thái hậu. Ngoại thích họ Trần ngày càng lớn mạnh o ép cả vua Huệ Tông. Năm 1224, vua Lý Huệ Tông bị họ Trần ép nhường ngôi cho con gái, tức Lý Chiêu Hoàng rồi xuất gia với pháp danh Huệ Quang Đại sư. Theo một số tư liệu, Đàm Thái hậu đi cùng con trai ra ở chùa Phù Liệt tu hành.&nbsp; Năm 1225, Trần Thủ Độ và Trần Thừa dàn xếp cho Lý Chiêu Hoàng nhường ngôi cho chồng là Trần Cảnh tức vua Trần Thái Tông, lập nên nhà Trần. Năm 1226, lo sợ lòng dân còn nhớ vua cũ, Trần Thủ Độ bức tử vua Lý Huệ Tông. Không có tư liệu nào nói rõ kết cuộc của Đàm Thái hậu ra sao, song người viết cho rằng có lẽ khi vua Lý Huệ Tông qua đời, Đàm Thái hậu cũng ra đi theo con trai mình.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Hậu thế nhiều người gọi Đàm Thái hậu là “Thái hậu tàn ác bậc nhất sử Việt” giết con riêng chồng, hạ độc con dâu đang mang thai cũng không hề sai. Tước vị của bà là An Toàn Hoàng hậu/Hoàng thái hậu song có lẽ cả cuộc đời bà sống trong bất an và chính bà cũng gây “mất an toàn” cho nhiều người khác. Ở Thái hậu&nbsp; có thể nói tốt xấu đan xen, thiện ác lẫn lỗn, chính tà khó phân và thường bị mang tiếng xấu trong mắt hậu thế. Song chúng ta cũng không thể phủ nhận tình mẫu tử mà bà dành cho con trai - vua Lý Huệ Tông là có thật. Mặc dù bà yêu con, bảo vệ con sai cách, tình yêu bà cho con lẫn vào cả thuốc độc nhưng có lẽ ở thời điểm đó, trước thế cuộc đó bà cũng đã cố hết sức mình để suy tính, để làm điều mà bà nghĩ là tốt cho con mình. Tình yêu sai lầm ấy dẫn đến kết cục không những không thể cứu vãn mà ngược lại, còn đẩy con bà vào cảnh khốn cùng nhanh hơn. Mà cũng có thể những chuyện đã xảy ra là không thể tránh khỏi ở giai đoạn chuyển giao từ một triều đại đã nhiều năm suy tàn sang một triều đại mới.<b></b></p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p><b><i>Đọc thêm:&nbsp;</i></b></p></div><div class="block-wrapper" type="linkTool"><a class="link-content" target="_blank" rel="nofollow noindex noreferrer" href="https://blog.vietales.vn/publication/nu-de-chuyen-chua-ke-k%E1%BB%B3-10-kien-quoc-dai-vuong-tran-tu-khanh-anh-hung-hay-gian-hung"><div class="link-title">Nữ Đế Chuyện Chưa Kể: Kỳ 10 Kiến Quốc Đại Vương Trần Tự Khánh: Anh Hùng Hay Gian Hùng?</div><p class="link-description"></p><span class="link-anchor">blog.vietales.vn</span></a></div><div class="block-wrapper" type="linkTool"><a class="link-content" target="_blank" rel="nofollow noindex noreferrer" href="https://blog.vietales.vn/publication/nu-de-chuyen-chua-ke-k%E1%BB%B3-1-%E2%80%9Cnu-hoang-nuoc-mat%E2%80%9D-dai-viet-ly-thien-hinh"><div class="link-title">NỮ ĐẾ CHUYỆN CHƯA KỂ: Kỳ 1 “Nữ Hoàng Nước Mắt” Đại Việt: Lý Thiên Hinh</div><p class="link-description"></p><span class="link-anchor">blog.vietales.vn</span></a></div>